Το γόνατο αποτελεί ένα από τα πιο επιβαρυμένα σημεία του σώματός μας, καθώς οι κακώσεις και οι τραυματισμοί είναι αρκετά συχνοί. Πώς μπορούμε να το προστατεύσουμε και ποιες κακώσεις είναι οι πιο συνηθισμένες;
Η άρθρωση του γόνατος είναι η πολυπλοκότερη του ανθρώπινου σώματος. Η σταθερότητά της εξαρτάται από ένα σύνολο συνδέσμων και τους μυών που την περιβάλουν. Το γόνατο δέχεται καθημερινά μεγάλες πιέσεις και καταπονήσεις ενώ ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια αθλοπαιδιών υπόκειται και σε πολλούς τραυματισμούς. Συνεπώς, οι κακώσεις των συνδέσμων και των μηνίσκων είναι συχνές. Στην Ευρώπη το 2012 περισσότεροι από 6 εκατομμύρια ασθενείς επισκέφθηκαν τον ορθοπαιδικό για προβλήματα του γόνατος που αφορούσαν στις προαναφερθείσες κακώσεις.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι τραυματισμοί περιλαμβάνουν περισσότερες από μία δομές στο γόνατο, όπως π.χ. ταυτόχρονη ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου και ρήξη μηνίσκου ή έσω πλάγιου συνδέσμου. Ο πόνος και το πρήξιμο είναι τα πιο κοινά συμπτώματα τραυματισμού στο γόνατο. Κάποιοι προκαλούν απώλεια του εύρους κίνησης της άρθρωσης, αστάθεια ή την αίσθηση ότι το γόνατό σας «χάνεται».
Τα πιο συχνά κατάγματα στο γόνατο αφορούν στην επιγονατίδα ή την κοίλη επιφάνεια. Τα περισσότερα οφείλονται σε τραύματα μεγάλης κρούσης, όπως πτώση ή ένα τροχαίο ατύχημα. Ασθενείς με υποκείμενη οστεοπόρωση μπορεί επίσης να υποστούν κάταγμα στο γόνατο απλά πατώντας με λάθος τρόπο ή σκοντάφτοντας.
Οι πιο συνήθεις κακώσεις:
Ρήξη πρόσθιου χιαστού
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος παρέχει κρίσιμη σταθερότητα στην άρθρωση του γόνατος. Η ρήξη του συνιστά σοβαρό τραυματισμό και μπορεί να απαιτεί χειρουργική επέμβαση. Οι αθλητές που συμμετέχουν σε αθλήματα επαφής, τα οποία περιλαμβάνουν έντονες επιταχύνσεις κι επιβαρύνσεις, όπως το ποδόσφαιρο ή η καλαθοσφαίριση, είναι επιρρεπείς σε αυτόν τον τραυματισμό. Ωστόσο, η ρήξη μπορεί να προκληθεί ως συνέπεια πτώσης ή κακής προσγείωσης από άλμα, σύγκρουσης ή απότομης αλλαγής κατεύθυνσης της κίνησης.
Συνήθως η ρήξη καθαυτή δεν πονάει, εκτός αν συνδυάζεται με άλλες κακώσεις που είναι και το επικρατέστερο σενάριο. Η πιο συχνή «διαμαρτυρία» αφορά μια αστάθεια του γόνατος και ενόχληση στην βάδιση ή στην όρθια στάση. Εφόσον δεν αντιμετωπιστεί άμεσα υπάρχει αυξημένη πιθανότητα οστεοαρθρίτιδας.
Η θεραπεία ποικίλει ανάλογα με την ηλικία αλλά και τα χαρακτηριστικά του ασθενούς που έχουν σχέση με τον σωματότυπό του. Σε νεότερους η προτεινόμενη θεραπεία είναι επέμβαση με αρθροσκοπική μέθοδο. Σε μεγαλύτερης ηλικίας ασθενείς οι οποίοι δεν κάνουν κάποια αθλητική δραστηριότητα ίσως συστηθεί συντηρητική αγωγή και σταδιακή μυϊκή ενδυνάμωση.
Ρήξη έσω πλάγιου συνδέσμου
Οι πλάγιοι σύνδεσμοι βρίσκονται στην εσωτερική και στην εξωτερική πλευρά του γόνατος. Ο πόνος στην έσω πλευρά όπως και η αστάθεια στην εσωτερική πλευρά της άρθρωσης είναι συμπτώματα ρήξης. Η θεραπεία είναι συνήθως συντηρητική και περιλαμβάνει την: ακινητοποίηση του γόνατος με κηδεμόνα, τοποθέτηση πάγου στην έσω πλευρά του γόνατος και βάδιση με βακτηρίες και φυσικοθεραπεία.
Ρήξη μηνίσκου
Βρίσκονται ανατομικά ανάμεσα στον μηρό και στην κνήμη ενώ αποτελούνται από ινοχόνδρινο ιστό. Απορροφούν τους κραδασμούς που υφίσταται το γόνατο και μοιράζουν ισομερώς τα φορτία του σώματος σε όλη την επιφάνεια της άρθρωσης. Η ρήξη των μηνίσκων μπορεί να προκληθεί από την απότομη άσκηση πίεσης, π.χ. κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων, ως αποτέλεσμα βίαιης στροφής ή ως συνέπεια φυσιολογικού εκφυλισμού, λόγω της γήρανσης.
Η ρήξη εμφανίζεται συμπτωματολογικά με οίδημα, πόνο στην μεσάρθριο σχισμή, συλλογή υγρού και δυσκολία στην κάμψη του γόνατος.
Εξάρθρωση
Η εξάρθρωση συμβαίνει όταν τα οστά του γόνατος είναι εκτός της σωστής τοποθέτησης και ευθυγράμμισής τους. Μπορεί να προκληθεί έπειτα από άσκηση έντονης πίεσης ως συνέπεια εργατικού ή τροχαίου ατυχήματος, πτώσεως ή αθλημάτων επαφής. Αν το εξάρθρημα συμβεί κατά τη διάρκεια κάποιας αθλητικής δραστηριότητας, ο αθλητής πέφτει αμέσως κάτω με πολύ έντονο πόνο και το γόνατό του είναι εμφανώς παραμορφωμένο.
Τις περισσότερες φορές η επιγονατίδα επανέρχεται στην φυσιολογική της θέση, με την έκταση του γόνατος. Εξαρθρήματα μπορεί επίσης να συμβούν από μια ανωμαλία στη δομή του γόνατος. Η θεραπεία του εξαρθρήματος είναι συντηρητική, με την εφαρμογή νάρθηκα για λίγες εβδομάδες, ακινητοποίηση του γόνατος και στη συνέχεια με ασκήσεις ενδυνάμωσης. Η συνολική διάρκεια αποκατάστασης μπορεί να φτάσει τους 3 μήνες.
Ρήξη τενόντων
Οι τένοντες είναι μαλακοί ιστοί που συνδέουν τους μύες με τα οστά. Στο γόνατο, ένας κοινός τένοντας που τραυματίζεται είναι ο επιγονατιδικός. Δεν είναι ασυνήθιστο για έναν αθλητή ή ένα μεσήλικα που εμπλέκεται σε σωματικές δραστηριότητες να υπερφορτώσει τους τένοντές του με συνέπεια τη ρήξη τους. Η άμεση πρόσκρουση από πτώση ή κάποιο χτύπημα μπορεί επίσης να προκαλέσει ρήξη τένοντα.
Χονδροπάθεια Γόνατος
Η χονδροπάθεια είναι μια πάθηση, η οποία οφείλεται σε πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες. Κάποιοι από αυτούς μπορεί να είναι κληρονομικοί, τραυματικοί, είτε από χρόνια καταπόνηση (λόγω δουλειάς ή έντονης σωματικής άσκησης που επιβαρύνει τα γόνατα). Να σημειώσουμε ακόμα, ότι η χονδροπάθεια πλήττει κυρίως άτομα, τα οποία αθλούνται ή ασκούνται εντατικά. Χαρακτηρίζεται από μαλάκυνση και διάβρωση του χόνδρου των αρθρώσεων.
Στα συμπτώματα συγκαταλέγεται ο πόνος γύρω ή μπροστά από το γόνατο, η συλλογή υγρού στο γόνατο κι επομένως η δυσλειτουργία της άρθρωσης, το αίσθημα καύσου τοπικά, το τρίξιμο κατά την διάταση του ποδιού. Εκδηλώνεται κυρίως στις ηλικίες 15-40 χρόνων, ενώ οι γυναίκες είναι εμφανώς πιο επιρρεπείς από τους άνδρες να εμφανίσουν την πάθηση, με αναλογία που φτάνει τις 3:1.
Η διάγνωση γίνεται με μία σωστή κλινική εξέταση και μια απλή ακτινογραφία, ενώ η θεραπεία αν τα συμπτώματα είναι ήπια, επιτυγχάνεται με ασκήσεις αποθεραπείας, αντιφλεγμονώδη, κι αν ο ορθοπαιδικός το κρίνει απαραίτητο, με ενδοαρθρικές εγχύσεις σκευασμάτων υαλουρονικού οξέος και αυτόλογων αυξητικών παραγόντων. Αν όμως οι περιπτώσεις είναι βαριές προτείνεται η αρθροσκοπική αντιμετώπιση για να αποφευχθεί η ανάπτυξη της οστεοαρθρίτιδας.
Πώς μπορώ να αποφύγω τις κακώσεις στο γόνατο;
Η πιθανότητα ενός τραυματισμού στο γόνατο μπορεί να μειωθεί με διάφορους τρόπους, όπως:
- Χαμηλό βάρος.Η διατήρηση του βάρους σε χαμηλά επίπεδα μεταφράζεται σε μικρότερη επιβάρυνση για το γόνατο κι επομένως μικρότερη πιθανότητα τραυματισμού.
- Διατάσεις / ενδυνάμωση μυών. Πολλές κακώσεις στο γόνατο προκαλούνται ως συνέπεια ελλιπούς προθέρμανσης πριν από άσκηση ή εξ αιτίας ανισορροπιών στο μυϊκό σύστημα. Οι διατάσεις και οι ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης, ιδιαίτερα των τετρακέφαλων, μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη τραυματισμών.
- Άσκηση με σύνεση. Εάν έχετε χρόνιο πόνο στο γόνατο, περιορίσετε τα αθλήματα επαφής ή τις υψηλής έντασης δραστηριότητες. Μια καλή επιλογή για άσκηση είναι η κολύμβηση.
- Ακούστε το σώμα σας. Ό, τι κι αν κάνετε, σεβαστείτε και ακούστε το σώμα σας. Αν βιώνετε πόνο, αλλάξτε αυτό που κάνετε. Αν είστε κουρασμένοι, σταματήστε.
- Προστατέψτε το γόνατο. Η κατάλληλη προστασία, π.χ. χρήση επιγονατίδων, κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή τραυματισμών στο γόνατο.
